با فرارسیدن ایام محرم همه‌ی ما مسلمانان به یاد امام حسین (ع) مشغول به عزاداری می‌شویم. آشنایی با رسالت امام بزرگوارمان و شناخت بیشتر ایشان بر هر مسلمانی واجب است. حال نقش شما دانش‌آموزان عزیز در این میان چیست؟
آیا تابه‌حال به نقش خود در شناخت امام حسین (ع) و سایر امامان معصوم فکر کرده‌اید؟
چرا برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کنیم و این عزاداری‌ها باید چگونه باشند تا ما را در مسیر زندگی یاری رسانند؟
در این مطلب قصد داریم در مورد مکتب عاشورا بیشتر صحبت کنیم و بگوییم شما دانش‌آموزان چه نقش و وظیفه‌ای دراین‌ارتباط دارید.
همچنین خواندن این مطلب برای والدین گرامی و توضیح آن به فرزندان نیز توصیه می‌شود. باشد که بتوانیم بهترین یاران امام حسین (ع) باشیم، زیرا راه او همچنان ادامه دارد.
مکتب عاشورا
برای شناخت مکتب عاشورا نیاز است تا بررسی جزئی‌تری داشته باشیم:
مکتب چیست؟
مکتب عبارت است از هرجایی که ما در آن چیزی یاد بگیریم. مدرسه، دانشگاه، آموزشگاه، خانه و غیره، همگی نوعی مکتب محسوب می‌شوند. اما در برخی مواقع یک حادثه، یک رویداد و یک اتفاق ویژه نیز می‌تواند به ما درس‌هایی بیاموزد. بله، درست حدس زدید، رویدادهای عاشورا به دلیل درس‌ها و عبرت‌های فراوانی که به همراه داشتند یکی از بزرگ‌ترین مکاتب موجود در کره‌ی زمین را ایجاد کردند. خوشبحال ما که در ایام محرم فرصت داریم تا با این مکتب بیشتر آشنا شویم.
مروری بر حوادث عاشورا (قسمت اول)
در این بخش قصد داریم به‌صورت خلاصه‌وار به حوادث عاشورا اشاره کنیم.
واقعه‌ی عاشورا روز دهم محرم در سرزمین کربلا روی داد. در این واقعه، امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان در جنگ با سپاه کوفه به فرماندهی عمر بن سعد به شهادت رسیدند.
اتفاقات قبل از شهادت امام حسین (ع)
سپاهیان امام حسین (ع): افراد حاضر در سپاه امام بزرگوار ما متشکل از 32 تن سواره و 40 تن پیاده بودند. پس از نماز صبح امام حسین (ع) آنها را به سه دسته تقسیم نمودند:
- دسته اول در میمنه به فرماندهى زهیر بن قین
- دسته‌ی دوم در میسره به فرماندهى حبیب بن مظاهر
- دسته‌ی سوم میان آن دو دسته‌ی اول و دوم با فرماندهى امام حسین (ع)
همچنین بیرق سپاه نیز به برادر امام حسین، عباس بن على علیه‌السلام معروف به قمر بنی‌هاشم سپرده شد. خیمه‌ها نیز در پشت سر سپاهیان قرار گرفتند.
سپاه جنایت‌کار عمر بن سعد: این سپاه نیز به چند گروه تقسیم شدند.
- میمنه به فرماندهى عمر بن حجاج
- میسره به فرماندهى شمر بن ذی‌الجوشن
- لشکریان سواره نظام به فرماندهى عروه بن قیس
- لشکر پیاده‌نظام به فرماندهی شبث بن ربعى
بیرق منحوس ایشان نیز به دست غلام عمر بن سعد «درید» سپرده شد. هر دو سپاه رودرروی یکدیگر قرار گرفته و منتظر دستورات ماندند.
تلاش برای جلوگیری از درگیری
در منابع تاریخی اسلام می‌خوانیم که امام حسین (ع) با هر نوع جنگی مخالف بودند. ایشان تمام تلاش خود را کردند تا از درگیری جلوگیری شود تا همه‌ی مسلمانان بتوانند در صلح و سازش زندگی کنند اما سپاه مقابل او یعنی افراد عمر بن سعد تنها راه‌حل کینه‌های خود را نبرد می‌دانستند و تمامی پیشنهادهای امام بزرگوار را مبنی بر سازش رد می‌کردند. عمر بن سعد سپاه بی‌شماری داشت، به همین دلیل نیز خود را فردی صاحب قدرت می‌دانست. غرور و کینه‌ی او مانع از تفکر صحیح و قبول سخنان امام حسین (ع) می‌شد.
امام حسین و یاران باوفای ایشان بارها به افراد حاضر در سپاه عمر بن سعد رجوع کرده و با سخنان مهربانانه تلاش کردند آنها را از جنگ و درگیری منصرف کنند اما جز عده‌ای اندک، حرف ایشان را نپذیرفتند.
حر بن یزید و پذیرش سخنان امام حسین (ع)
حر بن یزید به‌عنوان یکی از فرماندهان جنگاور و دلیر عمر بن سعد به شمار می‌رفت. او بود که راه را بر امام حسین (ع) بست و وی را وادار کرد به‌سوی کربلا رهسپار شود. زمانی که او بزرگواری امام حسین (ع) را دید و راه حقیقت را دریافت و همچنین به نیت‌هاى پلید عمر بن سعد و لشکریان عبیدالله بن زیاد و جنایت و ستمکاری آنان پی برد، از خواب غفلت و دنیاطلبى بیدار شد و با احساس نگرانى و پشیمانی با شگفتی فراوان به یکباره از دل سپاه عمر جدا شد و سوی امام حسین (ع) و یاران ایشان شتافت.
حر براى توضیح به سپاه دشمن سوى آنان برگشت و پس از معرفی خود، نحوه‌ی هدایت یافتنش را برای آنها بازگو کرد تا آنان را به راه خیر و سعادت و پیوستن به سپاه حقیقت‌جوی امام حسین علیه‌السلام دعوت کرده باشد. اما آنان سخنان وی را نپذیرفتند و ا و را با سنگ و ناسزا از خودشان دور کردند. این تصمیم حر موجب شد تا سپاه عمر آشفته شود و نگرانی از بابت جدایی دیگر اعضای مهم سپاه ایجاد شود.
زمانی که حر نزد امام حسین (ع) رسید، از وی طلب بخشش کرد. امام حسین نیز با رفتاری بسیار مهربانانه او را بخشید و در سپاه خود پذیرفت. از همین واقعه می‌توان درس‌های بسیاری برای زندگی برداشت کرد. امام حسین (ع) با بخشیدن حر، به‌تمامی ما مسلمانان یاد دادند که نسبت به هیچ‌کسی کینه به دل نگیریم. بزرگ‌ترین نعمت این است که بخشنده باشیم. حتی اگر افرادی به ما بدی کردند، باید آنها را ببخشیم و زندگی خودمان را ادامه دهیم. این درسی است که امام بزرگوارمان به ما داده باید در تمام لحظات زندگی آن را به یاد داشته باشیم.
بخشش در آیات قرآن
وقتی به بزرگواری و بخشش امامان معصوم خود نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که آنها از کتاب آسمانی و سخنان خداوند یکتا الهام گرفته‌اند. در قرآن می‌خوانیم:
«فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمیلَ»
به طریق نیكو گذشت كن.
آیه ۱۹۹ سوره اعراف:
«خذ العفو وامر بالعرف واعرض عن الجاهلین»
گذشت پیشه کن و به پسندیده فرمانده و از نادانان رخ برتاب.
آیه ۲۲ سوره نور:
«ولیعفوا ولیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم»
و باید عفو کنند و گذشت نمایند مگر دوست ندارید که خدا بر شما ببخشاید؟
در آیات دیگر قرآن از جمله: ۴۰ سوره شوری، ۱۷۸ سوره بقره و ۱۳۴ سوره آل عمران از عفو سخن به میان آمده است.
جمع‌بندی (قسمت اول)
در این مطلب تا حدی با وقایع روز عاشورا آشنا شدیم. متوجه شدیم که امام حسین (ع) با وجود یاران اندکی که کنار خود داشتند چگونه در برابر ظلم و ستم عمر ایستادگی کردند. اگر ما دانش‌آموزان از امام حسین (ع) درس ایستادگی را یادبگیریم، دیگر به شرایط به‌ظاهر سخت اهمیت نمی‌دهیم و برای موفقیت تلاش بیشتری خواهیم کرد. ایمان و توکل امام بزرگوار ما به خداوند موجب شد تا با رشادت تمام ایستادگی کنند. پس چرا ما رهرو او نباشیم؟ چرا ایمان خود را تقویت نکنیم و راه امام حسین (ع) را در عصر حاضر ادامه ندهیم؟
از والدین گرامی تقاضا می‌شود در مورد روز عاشورا با فرزندان خود صادقانه صحبت کنند. الگوهای خوبی در دین مبین اسلام وجود دارند که با بهره‌مندی از آنها می‌توانیم دنیای خود را زیباتر کنیم. هرگز فراموش نکنید با وجود رشد علوم و تکنولوژی نیز همچنان راه امام حسین (ع) ادامه دارد زیرا همیشه دشمنان ما که امروزه در ظاهر انسان‌های بد سرشت و در قالب رفتارهایی نظیر: کینه، حسادت، دروغ، ریا و دیگر رذایل اخلاقی درآمده‌اند، منتظر غفلت هستند تا روح ما را آلوده کنند. دانش‌آموزان عزیز، باایمان و توکل به خداوند و بهره‌مندی از آموزه‌هایی که توسط پیامبران و امامان معصوم به ما منتقل شده است می‌توانیم روح خود را محافظت نماییم. درس بخوانیم، تلاش کنیم، به خودمان و دیگران احترام بگذاریم، نیکوکار باشیم و امیدوارانه در مسیر موفقیت حرکت کنیم.
بخش اول مطالب آشنایی با رسالت امام حسین (ع) کاری از مدرسه‌ی گلهای فاطمیه به پایان رسید. در مطالب بعدی به بررسی دیگر وقایع و درس‌های وقایع عاشورا می‌پردازیم.
از توجه شما سپاسگزاریم.