معرق نوعی اثر هنری است که در آن تکه‌های ریز چوب، فلز، پارچه، کاشی و غيره به شکل زیبا و خارق‌العاده‌ای در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و اثر هنریِ فوق‌العاده‌ای را خلق می‌کنند. کلاس تابستانه معرق کاری دبستان گلهای فاطمیه قصد دارد این هنر فنی و باستانی را به دانش‌آموزان آموزش دهد. هنری که سبب شکوفایی استعداد و نبوغ آن‌ها می‌شود.
آنچه که باید از قدمت هنر معرق کاری ایران بدانید
معرق کاری، ایجاد طرح و نقش‌های زیبا با استفاده از خرده‌ریز‌ها روی صنایع‌دستی است. این هنر که در کلاس تابستانه معرق کاری به دانش‌آموزان ارائه می‌شود، جزو هنرهای بسیار زیبایی است که در دوره‌ی سلجوقیان به اوج خود رسید. از آن دوره آثار به یاد ماندنی توسط هنرمندان چیره‌دست ایرانی به‌یادگارمانده است که نشان‌دهنده‌ی قدمت بسیار این هنر ارزشمند است.
هنر معرق‌کاری در ساخت آثار تاریخیِ اکثر نقاط ایران به‌خصوص شهرهایی مانند اصفهان، تبریز، یزد و کاشان به کار رفته است. این هنر باعث شده سالیانه گردشگران زیادی از اقصا نقاط ایران و جهان برای دیدن آن‌ها به این شهرها بیایند. با ورود گردشگران خارجی به کشور، علاوه بر آشنایی آن‌ها بافرهنگ غنی ایران، ارز وارد می‌شود و سبب رونق بخشیدن به اقتصاد و صنعت گردشگری کشورمان می‌شود.
مهم‌ترین مزایای کلاس تابستانه معرق کاری برای دانش‌آموزان
هنر معرق کاری برای دانش‌آموزان مزایای بسیاری دارد که سبب می‌شوند نتوانیم از یادگیری این مهارت و هنر ارزشمند چشم‌پوشی کنیم.
- معرق‌کاری و مهارت‌های حرکتی: استشمام بو و لمس چوب، صدای اره و چکش در کلاس تابستانه معرق کاری دبستان گلهای فاطمیه تجربه‌ای شگفت‌انگیز و متفاوتی برای دانش‌آموزان به همراه دارد و توجه آن‌ها را به خود جلب می‌کند. این کلاس باعث می‌شود دانش‌آموزان هنگام کار با چوب و اره و چکش از ماهیچه‌های خود استفاده کنند و مهارت‌های حرکتی آن‌ها تقویت شود.
- هماهنگی عصب - عضله دانش‌آموزان: از آنجایی که هنگام معرق‌کاری، دانش‌آموزان باید هم‌زمان از چشم‌ها و دست‌های خود استفاده کنند و قطعات چوب را بُرش بزنند و آن‌ها را به هم متصل کنند، هماهنگی چشمان و دستانشان افزایش می‌یابد و تحولی اساسی در هماهنگی عصب - عضله‌ی آن‌ها رخ می‌دهد و باعث رشد فردی‌شان می‌شود.
- تقویت درک ریاضی دانش‌آموزان: دانش‌آموزان در کلاس تابستانه معرق کاری با اندازه‌گیری چوب در ارتباط هستند. آن‌ها باید قطعات چوب را به شکل دقیق و ظریف بُرش بزنند. این کار باعث می‌شود دقت و تمرکز آن‌ها زیاد شود. همچنین در علم ریاضی، فوق‌العاده پیشرفت کنند و بتوانند مسائل سخت ریاضی را به راحتی حل کنند.
- تفکر خلاق: دانش‌آموزان در کلاس تابستانه معرق کاری برای ایجاد اثری زیبا و هنرمندانه باید از تفکر و تخیل خود استفاده کنند. آن‌ها باید به طرح و رنگ ِ چیزی که می‌خواهند بسازند توجه ویژه‌ای داشته باشند. این کار باعث می‌شود که قوه‌ی تخیل و تفکرِ خلاق آن‌ها فعال شود و جرئت متفاوت بودن و بازسازی وقایع به شیوه‌ای جدید را در خود زنده نگه دارند.
تفکر خلاق به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا هنگام مواجهه با مسائل به همه‌ی ابعاد آن توجه کنند. این نوع از تفکر به آن‌ها قدرت انعطاف‌پذیری در برابر شرایط و اتفاقات را می‌دهد. همچنین می‌توانند از تجربیات دیگران استفاده کنند و چیزهای منحصربه‌فردی را خلق کنند.
تأثیرات مهم کلاس تابستانه معرق کاری در ایجاد روحیه تیمی
دانش‌آموزان در کلاس تابستانه معرق کاری به صورت گروهی به فراگیری این رشته‌ی هنری می‌پردازند. یادگیری مشارکتی، روشی موفق در گروه‌های کوچک است. در این روش دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که عقاید خود را به‌راحتی بیان کنند و احساسات خود را ابراز نمایند. همچنین می‌توانند اندیشه‌های دیگران را با گوش‌دادن به صحبت‌هایشان دریافت و ارزیابی کنند.
کار گروهی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا تفکر انتقادی و انتقادپذیری را در خود پرورش دهند و برای مشارکت مفید در فعالیت‌های اجتماعی آینده آماده شوند.
کلاس تابستانه معرق‌کاری و ارتباط مهم آن با رشتۀ تحصیلی
رشته‌ی معرق کاری به‌قدری ثمربخش و مهم است که به صورت رشته‌ی تحصیلی جداگانه درآمده است. اگر دانش‌آموزانِ این رشته تمایل به ادامه‌ی تحصیل داشته باشند، پس از این که دیپلم حرفه‌ای خود را دریافت کردند، می‌توانند برای مقاطع کاردانی و کارشناسی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و علمی - کاربردی اقدام کنند.
ابزارآلات موردنیاز برای تشکیل کارگاه کوچک دانش‌آموزی عبارت‌اند از: میز کار، کمان اره مویی، تیغ اره مویی، تخته‌ی پیشکار، گیره‌ی معرق کاری، مشتی، تیغ پا ملخی، کمان جمع کن و چسب.
والدینِ دانش‌آموزان با ثبت‌نام آن‌ها در کلاس تابستانه معرق کاری و خرید این ابزارهای نه‌چندان گران، می‌توانند برای فرزندان خود کارگاه کوچکی راه‌اندازی کنند تا از همان دوره‌ی نوجوانی برای خود در بازار کار اعتباری کسب نمایند و درآمدی داشته باشند.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به صورت فردی یا گروهی و یا خوداشتغالی به بازار کار راه پیدا کنند و در زمینه‌های مختلفی به فعالیت بپردازند:
۱. معرق‌کار، منبت‌کار و مشبک‌کاری روی چوب
۲. مرمتگر آثار چوبی
۳. فعالیت‌هایی در زمینه‌ی تهیه‌ی تابلوهای معرق و مرمت و تعمیرکاری‌های معرق
۴. فعالیت‌هایی در کارگاه‌های مصنوعات چوبی
۵. اشتغال در مراکز صنایع‌دستی کشور و میراث فرهنگی
۶. اشتغال در مراکز هنری
۷. فعالیت در زمینه‌ی آموزش رشته‌ی معرق در مراکز آموزشی
علاقه و پشتکار در کلاس تابستانه معرق کاری
از آنجایی که برای رسیدن به مهارت در هر رشته و شغلی نیاز به همت و پشتکار است، هنر معرق‌کاری نیز از این قاعده مستثنا نبوده و ماهر شدن در آن، نیاز به ممارست دارد. ناگفته نماند که استعداد و علاقه و شرکت در کلاس تابستانه معرق کاری نیز در یادگیریِ این رشته‌ی هنری به‌شدت مهم است؛ بنابراین اگر دانش‌آموزان با شرکت در کلاس‌ها علاقه و پشتکار را سرلوحه‌ی خویش قرار دهند، به مهارت رسیدن در این رشته آسان می‌شود. دانش‌آموزان با تشویق و انرژی مثبت والدین و مربیان می‌توانند خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کنند، در این رشته موفق شوند.
سخن آخر
معرق چوب، اغلب با استفاده از ترکیب و چیده شدنِ چوب‌های رنگارنگ مختلف روی زمینه‌ی چوب به دست می‌آید. این هنر در صنعت نجاری برای تزئین و زیبایی سطح میز، بوفه، کتابخانه و لوازم چوبی کارایی فراوانی دارد.
علاوه بر موارد یادشده، هدف از تشکیل کلاس تابستانه معرق کاری دبستان گلهای فاطمیه، ایجاد روحیه‌ی خلاق برای دانش‌آموزان از سنین پایین است. دانش‌آموزان می‌توانند با شرکت در این کلاس و فراگیریِ چنین هنر کاربردی و ارزشمندی، علاوه بر بالابردن اعتمادبه‌نفس، برای آینده‌ی خود حرفه‌ای بیاموزند و ذوق و استعدادشان را نیز شکوفا کنند.